Vatandaşlar arasında yaygın olarak bilinen "E-Devlet'ten mahkemesiz isim ve soyisim değişikliği" uygulaması, 2025 yılı itibarıyla artık geçerli değil. Nüfus Hizmetleri Kanunu'na eklenen geçici madde ile sağlanan ve yazım hatası, gülünç anlam gibi durumlarda kolaylık sunan bu idari başvuru süreci, 2022 yılı sonunda sona ermişti.
Günümüzde, ismini veya soyismini değiştirmek isteyen bir vatandaşın izlemesi gereken tek bir yasal yol kaldı: Dava açmak. Peki, isim değişikliği davası nasıl açılır, hangi şartlar aranır ve E-Devlet bu sürecin neresinde yer alır?
'Mahkemesiz İsim Değişikliği' dönemi sona erdi
Geçmiş yıllarda, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü (NVİ) tarafından sunulan ve E-Devlet üzerinden de yapılabilen "İl/İlçe İdare Kurulu Kararı ile Ad veya Soyadı Düzeltme" hizmeti, milyonlarca vatandaşa büyük kolaylık sağlamıştı. Bu geçici kanun maddesi, mahkeme kararına gerek kalmadan, sadece yazım hatası veya genel ahlaka aykırı ifadeleri düzeltme imkanı tanıyordu.
Ancak bu uygulamanın süresi doldu. 2025 yılı itibarıyla, nüfus kaydındaki adını veya soyadını değiştirmek isteyen herkesin, Türk Medeni Kanunu'nun 27. maddesi uyarınca "haklı bir sebebe" dayanarak isim değişikliği davası açması zorunludur.
İsim değişikliği davası nasıl açılır? Şartlar neler?
İsim değişikliği (veya soyisim değişikliği) davası, "haklı bir sebebin" varlığı halinde, kişinin ikametgahının bulunduğu yerdeki Asliye Hukuk Mahkemesi'ne başvurularak açılır. Bu davada davalı taraf, ilgili Nüfus Müdürlüğü'dür. Dava açmak için bir avukattan destek alınması süreci hızlandırsa da zorunlu değildir.
Mahkemenin değişikliği onaylaması için "haklı sebep" arayışı kritiktir. Yargıtay kararlarına göre; ismin gülünç, komik veya alay konusu olması, telaffuzunun zor olması, kötü bir olayı veya kişiyi anımsatması, kişinin sosyal çevresinde tamamen farklı bir isimle tanınması veya cinsiyet değişikliği gibi durumlar "haklı sebep" olarak kabul edilmektedir.
E-Devlet'in 2025'teki rolü: Dava takibi
E-Devlet isim değişikliği sürecinden tamamen çıkmış değildir; sadece rolü değişmiştir. Vatandaşlar, Asliye Hukuk Mahkemesi'ne açtıkları isim değişikliği davasının tüm sürecini E-Devlet Kapısı üzerinden takip edebilirler.
www.turkiye.gov.tr adresine giriş yaptıktan sonra Adalet Bakanlığı hizmetleri altında yer alan "Dava Dosyası Sorgulama (UYAP)" ekranından, davanın hangi aşamada olduğunu, duruşma tarihini ve karara çıkıp çıkmadığını anlık olarak görmek mümkündür. Mahkeme kararı kesinleştikten sonra, karar Nüfus Müdürlüğü'ne gönderilir ve kimlik kaydı güncellenir.
Sadece 'idari' hatalar için NVİ başvurusu devam ediyor
Mahkeme kararı şartı, keyfi veya sosyal nedenlere bağlı değişiklikler için geçerlidir. Ancak, nüfus memurunun hatasından kaynaklanan çok bariz "yazım hataları" (Örn: Mehmet yerine 'Mehemt' yazılması) veya düzeltme işareti eksikliği gibi idari hatalar için hâlâ Nüfus Müdürlüklerine dilekçe ile başvurulabilmektedir.
Bu tip teknik düzeltmeler, İl veya İlçe İdare Kurulu'nun kararıyla yapılabilmektedir. Ancak bu yol, ismin anlamını veya kendisini değiştirmek (Örn: Mehmet'i Murat yapmak) için kullanılamaz. Bu nedenle, 2025'te isim değişikliği yapmak isteyenlerin ana rotası mahkeme süreci olacaktır.
E-Devlet isim değişikliği dönemi sona ermiştir ve 2025 yılı itibarıyla bu işlem için "haklı bir sebep" sunularak Asliye Hukuk Mahkemesi'nde dava açılması zorunludur. E-Devlet ise bu yasal sürecin takibi için kullanılmaktadır.
Antalya ve Türkiye gündemine dair en güncel hukuki rehberler, yasal değişiklikler ve 'Nasıl Yapılır?' dosyaları için Antalya Haber'i takip etmeye devam edin.
