Görsel estetik ve daha iyi aydınlatma amacıyla sürücülerin araçlarına sonradan taktırdığı beyaz far, LED far ve Xenon far sistemleri, Karayolları Trafik Kanunu açısından ciddi tartışma konularından biridir. Karayolu güvenliğini doğrudan etkileyen bu tadilatlar, sadece teknik bir tercih değil, aynı zamanda yasal bir zorunluluk alanıdır. Özellikle karşıdan gelen sürücülerin görüşünü engellediği için "ışık kirliliği" yaratan standart dışı farlar, hem trafik cezası riski taşır hem de aracın fenni muayeneden (TÜVTÜRK) kalmasına neden olur. Beyaz far yasak mı sorusunun cevabı, farın renginden çok, tip onay belgesine ve yönetmeliklere uygunluğuna bağlıdır. 2025 yılında trafik cezalarındaki artışlarla birlikte bu konunun önemi daha da artmıştır.
LED ve Xenon farlarda yasak sınırı: Tip onay belgesi şartı
Türkiye'de araçlarda kullanılan aydınlatma sistemleri, Avrupa Ekonomik Komisyonu (ECE) tarafından belirlenen ve Türkiye'de AİTM Yönetmeliği ile kabul edilen standartlara uymak zorundadır.
A. Beyaz Far Yasak mı?
Farın kendisinin beyaz ışık vermesi doğrudan yasak değildir. Yasaktır denilen durum; sonradan takılan (aftermarket) LED veya Xenon kitlerinin, aracın orijinal tip onay belgesindeki aydınlatma sistemine uymaması ve aydınlatma şiddetini bozmasıdır.
-
Yasal Kullanım: Araç fabrika çıkışında (orijinalinde) LED veya Xenon far sistemi ile geliyorsa veya aracın orijinal far yuvası mercekli led far sistemini destekleyecek şekilde tasarlanmış ve onaylanmışsa, bu farlar yasaldır.
-
Yasak Kullanım: Halojen (sarı) ampul için tasarlanmış bir far yuvasına, sonradan yüksek parlaklıkta LED veya Xenon ampul takmak, ışığın dağılmasına, karşıdan gelen sürücüyü rahatsız etmesine ve teknik olarak yasal standartları aşmasına neden olur. Bu durumda, aydınlatma rengi beyaz olsa dahi, bu tadilat yasaktır ve "standart dışı far" olarak değerlendirilir.
B. Mercekli Farın Önemi
Eski tip far muhafazaları, LED veya Xenon gibi yoğun ışık kaynaklarını doğru şekilde dağıtamaz. Mercekli far sistemleri ise ışığı belirli bir alana odaklayarak dağılmasını ve karşı tarafa parlamasını engeller. Bu nedenle, sonradan Xenon veya yüksek güçlü LED far takılacaksa, farın komple mercekli bir sistemle değiştirilmesi veya orijinal sistemin mercekli hale getirilmesi (projeksiyonlu far) gereklidir.
2025 Trafik cezası ve muayeneden geçme şartları
Standart dışı far kullanmanın iki ana yaptırımı vardır: Trafik cezası ve TÜVTÜRK muayenesinden kalma.
A. Beyaz Far Cezası 2025
Sonradan takılan, yönetmeliğe aykırı ve araç tip onay belgesine uygun olmayan far kullanımı, Karayolları Trafik Kanunu'nun ilgili maddeleri kapsamında cezalandırılır. 2025 yılı için ceza miktarları, genel ceza artış oranlarına (yeniden değerleme oranı) paralel olarak önemli ölçüde yükselmiştir.
-
2025 tahmini ceza miktarı: 3.000 TL - 4.500 TL aralığındadır. (Kesin rakamlar, Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın 2025 yılı için belirleyeceği yeniden değerleme oranına göre değişecektir.)
-
Ceza ile birlikte araç, trafikten men edilmez ancak sürücüye, bu eksikliği gidermesi için genellikle 7 gün süre tanınır.
B. Muayeneden Geçer mi?
TÜVTÜRK fenni muayenesinde en sık karşılaşılan kusurlardan biri, standart dışı aydınlatma sistemleridir.
-
Muayeneden geçer mi? Hayır, geçmez. Eğer sonradan takılan LED xenon far veya sadece LED ampuller, far ayar makinesinde ECE standartlarının dışına çıkıyor, ışık şiddeti çok yüksek bulunuyor veya rengi/tipi orijinal ruhsat bilgileriyle uyuşmuyorsa, araç Ağır Kusurlu sayılarak muayeneden kalır.
-
Şartlar: Muayeneden geçebilmek için farların orijinal hale getirilmesi veya TSE onaylı bir tadilat projesi ile ruhsata işlenmesi gerekmektedir. Antalya haber sitelerinde de sıkça karşılaşılan muayene şikayetleri, genellikle bu tür onaysız tadilatlardan kaynaklanmaktadır.
Araçlarda estetik kaygılarla yapılan aydınlatma tadilatları, özellikle trafik güvenliğini tehlikeye attığı için ağır yaptırımlarla karşılanmaktadır. LED far yasak mı sorusunun cevabı, farın renginden çok, ECE ve AİTM standartlarına uygunluğudur. Sürücülerin yüksek ceza ve muayeneden kalma riskiyle karşılaşmamak için, sonradan takılan aydınlatma kitlerini mutlaka yönetmeliğe uygun, mercekli sistemlerle değiştirmeleri veya orijinal halini korumaları tavsiye edilmektedir.
